Wie is Dos Winkel? | Interview | Voorbeeldfoto's
Dos Winkel (72) heeft meer dan 25 jaar ervaring als onderwaterfotograaf. Hij is een ware onderwatergoeroe. Dos woonde op Bonaire en maakte vele onderwaterbeelden die hij nog steeds gebruikt, onder andere voor publicaties in het Wereld Natuur Fonds. Hij toont zijn beelden ook bij zijn lezingen die een hoger doel hebben: aandacht vragen voor de oceaan en haar belang voor al het leven op aarde.
"Ik zet de schoonheid van de onderwaternatuur in om duidelijk te maken wat we massaal aan het vernietigen zijn"
“Mijn eerste foto´s maakte ik met de camera van mijn natuurminnende vader toen ik tien jaar oud was. Soms lag ik uren voor het holletje van een pad in de hoop dat die naar buiten zou komen en ik een foto kon maken. We woonden toen in Zandvoort op 100 meter van het strand en met de duinen aan de overkant van de straat.”
“Natuurfotografie is van kinds af aan een van mijn vele hobby's geweest en met onderwaterfotografie ben ik begonnen toen ik in 1985 op Aruba les gaf (orthopedische geneeskunde) aan de plaatselijke artsen en fysiotherapeuten. Iemand nodigde me uit om mee te gaan duiken. Na letterlijk 5 minuten uitleg met een uitrusting waar ik nu voor geen goud mee onder water zou gaan, bleef ik 45 minuten onderwater en was mijn leven veranderd.
Ik wilde vanaf dat moment maar één ding en dat was meer duiken en leren onderwater te fotograferen. Mijn vrouw Bertie en ik besloten na afloop van de cursus die ik op Aruba gaf, naar Bonaire te gaan, omdat iedereen ons vertelde dat de onderwaternatuur daar veel mooier was dan op Aruba. Op Bonaire deden we een “echte” vijfdaagse duikcursus en meteen daar achteraan deed ik een cursus onderwaterfotografie (die achteraf niets voorstelde, maar ik was apetrots met de resultaten, die overigens ook niets voorstelden, maar daar dacht ik toen anders over…).”
“Na de cursus die ik op Aruba gaf, waren we dus nog een dag of tien op Bonaire en werden we “verliefd” op het eiland dat tig keer rustiger was dan Aruba en met veel meer beschermde natuur, zowel onder als boven water. Bonaire werd een jaarlijkse vakantiebestemming, totdat we besloten daar grond aan die prachtige Caribische Zee te kopen en een huis te bouwen. Ik gaf in die tijd ook veel les in de Verenigde Staten en Bonaire was een mooie “in between”. Uiteindelijk hebben we tien jaar op Bonaire gewoond, maar wel met behoud van ons huis in België.”
“Eten, duiken, foto´s bekijken, veel lezen over de omgeving en de dieren die er leven, weer eten, tweede duik, even slapen, opnieuw de resultaten bekijken, een derde duik, eten, vaak ook nog een nachtduik, slapen… en ga zo maar door!”
“In de jaren op Bonaire heb ik honderden duiken gemaakt, niet alleen aan de “leeward side”, maar vooral ook aan de ruwe “windward side”, waar de riffen in een betere toestand verkeerden. Ook heb ik erg veel tijd in de mangrovebossen rond Lac Bay doorgebracht.”
"De adelaarsrog, ook op Bonaire vastgelegd, was bijzonder omdat ik al heel lang een foto van dichtbij van dit schuwe dier wilde maken. Toen we aan het filmen waren voor Sea the Truth, zag ik een adelaarsrog op zoek naar mollusken in het zand. Ik benaderde hem gedurende een kwartier heel langzaam en uiteindelijk liet het dier mij heel dichtbij komen en later kon ook mijn cameraman de rog heel dicht benaderen. Dat was een prachtig moment. Op de foto rechts zie je nog drie (soorten) visjes achter de rog zwemmen in de hoop een ''left over'' mee te pakken. Een andere favoriete foto is die van de twee citroenhaaien die elkaar aanraken. Een uniek moment, waarop ik snel kon anticiperen en perfect kon vastleggen.”
“Net als met andere foto´s is een goede onderwaterfoto van heel wat factoren afhankelijk. Als jurylid van talloze fotowedstrijden heb ik ook mijn persoonlijke smaak mee laten tellen. Licht, (on)scherpte/beweging en compositie zijn standaardzaken, maar een iets minder goede foto van een bijzonder moment of een bijzonder dier, kan een foto toch uniek maken.”
“Onderwaterfotografie is totaal anders dan het maken van foto´s met vaste grond onder je voeten en met alleen lucht tussen het onderwerp en de camera. Onderwater heb je gewoonlijk te maken met relatief trage sluitertijden, heb je geen statief, moet je vaak flitsen om de echte kleuren te laten zien en heb je te maken met beweging. Beweging door stroming of deining, maar ook je eigen beweging die door het in- en uitademen ontstaat.
Je moet als onderwaterfotograaf in de eerste plaats een goede duiker zijn en onder alle omstandigheden perfect in balans in het water kunnen liggen. Eén van de allerbelangrijkste zaken die tot goede foto´s kunnen leiden, is het hebben van kennis van de dieren die je wilt fotograferen. Hierdoor kun je vaak anticiperen op situaties die je zonder die kennis verkeerd zou kunnen inschatten.”
“Van de 30 jaar die ik gedoken heb, was ik 25 jaar als professioneel onderwaterfotograaf actief. Het begon met verzoekjes van duiktijdschriften om iets te schrijven over bepaalde gebieden, of bijzondere dieren die ik gezien had, maar dat werden al gauw mooie opdrachten voor artikelen of boeken, zoals het groot formaat boek De Koraaldriehoek, dat ik in opdracht van het WereldNatuurFonds maakte. Ook werden er van het werk van mijn vrouw Bertie (het portretteren van inheemse volkeren) en mijn werk, 16 televisiedocumentaires gemaakt (de Eye on-serie van EMS film) en een bioscoopfilm, Sea the Truth. Uiteindelijk besloot ik dat het tijd werd om de communicatie in te zetten voor het vragen van aandacht voor de oceaan.
In al die jaren duiken heb ik de onderwaterwereld in vrijwel alle ecosystemen (open oceaan, koraalriffen, mangrovebossen, hoge bergmeren, regenwouden) teloor zien gaan. Na zo´n 10 jaar duiken begon het op te vallen dat het niet “de grillige natuur” was die de veranderingen veroorzaakte, maar dat verreweg de meeste negatieve veranderingen het gevolg waren van menselijk handelen. Overleg met veel bekende mariene biologen en visserij biologen, bevestigden wat ik zelf al lang dacht.
Dit leidde er toe dat ik in 2005 al begon met het geven van lezingen over alles wat ik onderwater had meegemaakt, maar waarbij ik vooral focuste op de schoonheid van het onderwaterleven. In 2009 heb ik de Sea First Foundation opgericht, een educatieve stichting die op scholen gratis lessen geeft (van basisonderwijs tot gastcolleges op universiteiten). Deze lessen en lezingen gaan over het enorme belang van de oceaan voor al het leven op aarde (de oceaan maakt bijvoorbeeld veel meer zuurstof dan alle bomen en planten op het land), maar ook over de bedreigingen van de gezondheid van ons grootste ecosysteem en – zeer belangrijk – ook wat wij als individu er aan kunnen doen.
Mijn werk voor Sea First is de reden geweest dat ik stopte met mijn orthopedische fysiotherapiepraktijk en dat ik mijn internationaal lesgeefinstituut, de International Academy of Orthopedic Medicine, heb verkocht om mij de rest van mijn leven aan oceaanbescherming te wijden door middel van educatie: www.seafirst.org. Voor kinderen, www.seafirstkids.nl. Scholen bezoeken we in principe gratis, maar voor lezingen vragen we een honorarium dat volledig bestemd wordt voor de educatieve doeleinden van Sea First. We geven de lezingen voor de meest uiteenlopende groepen, van Europees Parlement, tot bedrijven en serviceclubs zoals bijvoorbeeld de Rotary. De lezingen geven we in Nederland, België en Spanje, maar er is steeds meer belangstelling vanuit andere landen.”
“Bonaire roept nog altijd prachtige herinneringen op, maar we missen het niet echt. Dat komt vooral omdat het eiland behoorlijk veranderd is – veel drukker geworden en de kwaliteit van het rif is flink in kwaliteit achteruit gegaan. Dat is overigens met alle koraalriffen ter wereld het geval als gevolg van oceaanverzuring, vervuiling en de veel te snelle klimaatopwarming.
Wie nog nooit op Bonaire is geweest, of voor diegenen die nog niet zo lang geleden voor het eerst naar Bonaire zijn gegaan, is het eiland nog altijd een aanrader. Met name is duiken aan de oostkant interessant, maar ook daar zie je veranderingen in negatieve zin, zoals meer veralging van de koralen en minder grote vissen en visscholen.”
"Er is veel mogelijk om het grootste en belangrijkste ecosysteem te kunnen redden, maar dan moeten we wel een aantal offers brengen''
“In het verleden was ik zeer geïnspireerd door het werk van de onderwaterfotografen David Doubilet en Chris Newbert. In Nederland is Willem Kolvoort met afstand de belangrijkste onderwaterfotograaf geweest. Met hem vormde ik een team om een opdracht in het regenwoud van Frans Guyana uit te voeren en van hem heb ik dan ook veel geleerd. Mijn vrouw heeft ooit een LOI-cursus fotografie gevolgd en daarvan heb ik ook het nodige “meegenomen”.”
“De laatste vier jaar van mijn duikcarrière was ik vooral in de Raja Ampat, een geweldig mooie archipel ten westen van de Vogelkop van West-Papoea, het vroegere Irian Jaya (en daarvoor Nederlands Nieuw Guinea). Helaas gaan ook hier de koraalriffen hard achteruit. De duikgidsen brengen je naar de beste riffen, maar omdat ik daar steeds met een opdracht kwam, kreeg ik een eigen boot met duikgids en wilde ik vooral gaan kijken op plaatsen waar de toeristenduikers NIET naar toe gaan. 70% van de riffen is daar in slechte staat.“
“Ik publiceer veel in de vorm van boeken en artikelen, maar ook veel op Facebook en op onze websites www.seafirst.org en www.seafirstkids.nl. Er is in mijn optiek nog altijd veel mogelijk om het grootste en belangrijkste ecosysteem te kunnen redden, maar dan moeten we wel een aantal offers brengen:
• Minder CO2 produceren (daar kan iedereen aan meewerken)
• Meer natuur creëren (om meer CO2 op te nemen en meer zuurstof te produceren) en vooral minder vlees en vis eten, want we weten al meer dan 30 jaar dat de dierenindustrie funest is voor het klimaat.
Wie zich hierin wil verdiepen, kan bij mij de belangrijkste studies hierover opvragen (via het info-adres op de Sea First website).
Een feit is dat meer dan de helft (!) van de klimaatverandering te wijten is aan de dierenindustrie. Dat heeft niet alleen te maken met CO2, maar vooral ook met methaan (van de boeren en scheten van alle dieren die planten eten) en lachgas (uit de mest van de dieren).
We zijn met 7,8 miljard mensen en eten per jaar 77 miljard dieren! Dit is nog zonder vissen en andere aquatische dieren, want alleen al van de vissen doden we er per jaar tussen de tweeëneenhalf en drie biljoen! En dat terwijl vissen de verzuring van de oceaan kunnen tegengaan.
Om de landdieren eten te geven is 76% van alle landbouwgrond nodig, dat is bijna drie maal de oppervlakte van de Europese Unie. De belangrijkste en meest recente studie geeft aan dat als we zouden stoppen met dieren eten en de grond die we nu gebruiken om gewassen te kweken die we aan dieren te eten geven, zouden teruggeven aan de natuur, we meer dan de helft van alle CO2 zouden kunnen opnemen, veel meer zuurstof in de lucht zouden krijgen, de oceaanverzuring zouden halveren en het gebruik van schoon water zouden halveren.
Veel wetenschappers zijn het erover eens dat dit de toekomst is, want met de groei van de wereldbevolking wordt er alleen maar meer land voor diervoeder gebruikt! Voor de notoire vleeseter komt er binnen een paar jaar stamcelvlees en -vis. De doorbraak hiervan is een kwestie van een paar jaar. Om kweekvis te eten te geven wordt jaarlijks ongeveer 45 miljard kilo vis verwerkt tot visvoer!
Over al deze aspecten geef ik uitgebreide informatie tijdens mijn lezingen, waarbij ik de schoonheid van de onderwaternatuur laat zien om duidelijk te maken wat we massaal aan het vernietigen zijn. Om meer van onze (ook van mijn vrouw Bertie) fotografie te zien, zie: www.dos-bertie-winkel.com.”
“Mijn dromen gaan niet meer over fotografie: Bertie en ik zijn samen 50 jaar op stap geweest en hebben meer dan 90 stammen bezocht, waarvan een groot deel toen nog heel authentiek was. We hebben vele woestijnen bezocht, regenwouden over de hele wereld, steppen en savanne, oerbossen, Noord en Zuidpool – hoogtepunt de keizerspinguïns – en zelf ben ik ruim 5000 uur in vele ecosystemen onderwater geweest. Nu droom ik alleen nog maar van het herstel van de natuur, boven- en onderwater, op aarde, herstel van biodiversiteit en een gezond klimaat waarin mijn kleinkinderen gezond oud mogen worden. Alle projecten waaraan ik meedoe, hebben betrekking op educatie!”
"Mijn dromen gaan niet meer over fotografie, ik droom nu alleen nog maar van het herstel van de natuur''
Benieuwd naar het werk van Dos? Een greep uit zijn beeldportfolio!
