Je kent waarschijnlijk de gulden sneden en de regel van derden wel. Volgens deze ‘compositieregels’ mag jouw onderwerp nooit in het midden staan. Gelukkig zijn regels er ook om gebroken te worden! Door het onderwerp juist wél exact in het midden te plaatsen kan je een schitterende symmetrie creëren. Wat dat precies inhoudt lees je in dit artikel. Ook geven we je een aantal handige tips om direct zelf aan de slag te gaan.
Wat is symmetrie? | Voorbeelden | Tips | Perfectie vs. imperfectie | Trucje | Conclusie
Je spreekt van symmetrie als twee helften van een object elkaars spiegelbeeld zijn. In fotografie treedt symmetrie meestal op ten opzichte van een denkbeeldige verticale as, maar ook horizontaal of een andere willekeurige rotatie is mogelijk. Door deze lijn recht door het midden van de foto te trekken benadruk je extra de symmetrie en versterk je de compositie. Afhankelijk van het onderwerp krijgt je foto haast een abstract gevoel.
In de eerste twee voorbeelden zie je dat de denkbeeldige lijn vertical door het midden loopt. De linker- en rechterkant zijn elkaars spiegelbeeld. Bij het derde voorbeeld is er een horizontale lijn. De reflectie in het water zorgt voor een perfect spiegelbeeld. Het laatste voorbeeld laat zien dat een foto zowel horizontaal als verticaal symmetrisch kan zijn.
Misschien is het je nooit direct opgevallen, maar veel objecten zijn symmetrisch. Zowel in de natuur als bij creaties van de mens vind je symmetrie. Ga maar eens in het midden van een weg, een sportveld of recht voor een gebouw staan. Vaak kan je hierbij de denkbeeldige lijn trekken en twee gelijke helften creëren in jouw foto. Als je aan de slag gaat in een (zelfgemaakte) studio is het zelfs nog makkelijk. Door gebruik te maken van enkele objecten creëer je zelf symmetrie.
Voor de perfect symmetrische foto moet je de Pietje Precies in jezelf naar boven halen. Het menselijk oog heeft een kleine imperfectie in de geometrische ordening direct in de smiezen. Fotografeer je dus tussen twee identieke gebouwen en sta je iets te ver naar links of rechts, dan zal je merken dat de perspectieflijnen niet hetzelfde zijn aan beide helften van de foto. Op deze manier verliest de foto zijn kracht van de symmetrie.
Veel camera’s beschikken over de mogelijkheid om een raster op je display te tonen. Deze kan je niet alleen gebruiken om te zorgen voor een rechte horizon, maar ook om te checken of beide helften elkaars spiegelbeeld zijn. Kijk of een kenmerkend object, zoals bijvoorbeeld een raam of een boom, in je foto zich aan de andere kant op hetzelfde punt in het raster bevindt. Hoe groter de overeenkomst, hoe sterker de symmetrie.
Vanuit de hand een exact symmetrische foto maken is lastig. Hoewel je positionering op het moment perfect moet zijn, kan je met de compositie gelukkig achteraf nog wat spelen. Maak de kadrering dan ook niet te krap. Fotografeer altijd niet iets ruimer dan je op de foto terug zou willen zien. Zo heb je altijd nog wat speelruimte om de foto later enkele tienden van een graden te roteren, iets bij te snijden of zelfs geometrische vervorming te verminderen.
Symmetrie was toch perfectie? Ja, zoveel mogelijk, maar een 100% symmetrische foto zal je nagenoeg nooit maken. Je kunt jezelf nog zo perfect positioneren, maar als het licht van een kant komt ontkom je er niet aan dat de beide helften qua belichting niet elkaars evenknie zijn. Of er is iets op de achtergrond dat zich niet of niet hetzelfde herhaalt in het spiegelbeeld. Een ander voorbeeld is het menselijk gezicht. Volgens de wetenschap worden mensen met symmetrische gezichten over het algemeen als knapper beoordeeld. Modellen worden er zelfs op uitgezocht. Maar niet getreurd, zelfs George Clooney, die volgens de oude Grieken ‘perfectie’ evenaart, is niet gezegend met een perfect symmetrisch gezicht. Streef daarom bij de uitwerking symmetrie na, maar laat imperfectie toe in het eindresultaat.
De steiger is symmetrisch, de achtergrond niet
Het menselijk gezicht is nooit 100% syemmetrisch
Voor wie toch de perfecte symmetrie nastreeft is er een simpel trucje. Door in Photoshop (of andere beeldbewerkingssoftware) de ene helft van de foto te spiegelen op de andere helft, is jouw foto 100% symmetrisch. Hoewel dit natuurlijk een beetje vals spelen is, kan je het ook goed gebruiken om de symmetrie van je foto te testen. Hoe kleiner het verschil tussen het origineel en gespiegelde foto, hoe hoger de mate van symmetrie in je originele foto.
De originele foto
De gespiegelde foto
In bovenstaand voorbeeld hebben we dit trucje toegepast. Zoals je ziet is de bewerkte foto nagenoeg hetzelfde als het origineel. Dat betekent dus dat de symmetrie in de originele foto al zeer hoog was. De enige echte verschillen zitten hem in de gebouwen op de achtergrond, een lantaarnpaal die maar aan één kant staat en de mensen op de brug.
Voor deze ‘compositieregel’ geldt eigenlijk hetzelfde als bij andere fotografieregels. De regels en de techniek begrijpen is essentieel, maar met creativiteit onderscheid je jezelf. Regels zijn er nou eenmaal om gebroken te worden! Knoop daarom de kennis die je hier hebt opgedaan in je achterhoofd, maar ga vooral je eigen weg.
Meer lezen
Compositie kan je foto maken of breken. Ontdek onze belangrijkste tips.
Een reflectie kan een foto dynamischer maken. Maar waar moet je op letten?
Je wilt de skyline van New York, Tokio of Rotterdam fotograferen. Maar hoe?
Je kunt zoveel kanten op in Photoshop. Maar waar begin je? Hier een beknopte tutorial.