Elvira Smit: weten hoe je moet kijken, dát is fotografie


 

Ze fotografeert inmiddels een jaar of tien, maar nog steeds is Elvira Smit aan het leren. Niet hoe ze haar camera moet bedienen, dat heeft ze inmiddels wel onder de knie, maar hoe ze moet kijken. De fascinatie voor fotografie is begonnen met het zoeken naar hoe je moet kijken. ‘Op school leer je lezen en schrijven, maar niet hoe je écht moet kijken. Meestal zie je wat je verwacht te zien, de rest merk je niet eens op.’

Fotografie is voor Elvira duidelijk een middel om beter te leren kijken. Ze maakte vier jaar lang iedere week een foto in haar directe woonomgeving: het Noordereiland in Rotterdam. ‘Ieder jaar had ik een andere focus. Aanvankelijk dacht ik snel uitgekeken te zijn op dat kleine eilandje in de Maas, maar juist door mezelf te beperken, ging ik beter kijken en dus meer zien. Ik richt me in mijn fotowerk dan ook op mijn directe omgeving.’ Nieuwe indrukken kun je ook in het buitenland opdoen erkent ze, maar daar heeft ze niet zo’n behoefte aan.

‘In het buitenland is álles nieuw en interessant en komen mensen vaak terug met duizenden foto’s. Veel moeilijker is het om in je eigen woonwijk aan de slag te gaan, juist omdat je alles zo goed kent. En dat is voor mij juist de uitdaging.’ Op Elvira’s blog Kronkeling is te zien hoe haar groeiend vermogen tot kijken terug te vinden is in haar fotografie. Op het blog vindt u verder allerhande (kritische) bespiegelingen over fotografie en natuurlijk een heleboel tips.

Oefening

Elvira heeft ook een Instagram account: @kronkeling. Ze begon er pas vorig jaar mee. Ze deelt de kritiek op de veranderingen die app de afgelopen jaren heeft ondergaan. Van een leuke app voor vierkante foto’s en een rijtje leuke filters werd het een platform voor adverteerders en influencers. ‘Maar ik gebruik hem totaal niet om sterren en sterretjes te volgen. Voor mij is de app een oefening om in een ander formaat te fotograferen, namelijk vierkant.’ De foto's op Instagram komen vrijwel allemaal van haar smartphone en zijn altijd vierkant. 

"Iedere foto liegt de waarheid"

Mobiel: vierkante foto's

Voor haar Instagramfotografie gebruikt ze vrijwel uitsluitend haar mobiele telefoon. ‘Instagram is een vluchtig medium; het gaat wat mij betreft om het delen van indrukken, ervaringen en emoties. Daarbij passen - vind ik - vooral foto’s die ik on-the-go heb gemaakt, zonder doel of plan vooraf. Ik gebruik er vrijwel altijd mijn mobiel voor. Heel soms plaats ik een foto die ik met mijn camera gemaakt heb; maar alleen als een foto in het vierkant beter uitkomt.’ Elvira gebruikt een iPhone 5 om de foto’s voor Instagram te maken, zonder apps.

Haar smartphone komt ook niet in de plaats van haar camera’s, een Fujifilm X-T2 met een 18-55mm en een X100F. ‘Fotograferen met een telefoon vind ik maar behelpen. Hoewel de foto’s die je ermee kunt maken steeds beter worden, zijn het in eerste instantie nog steeds telefoons. Het gevoel speelt voor mij ook een rol; het voelt simpelweg heel anders om een camera voor je gezicht te hebben. Ik zie dan alleen nog wat er voor de lens gebeurt. Als je fotografeert houd je die ver van je af en ik vind het onprettig dat je dan moet focussen op dat kleine schermp.

iPonefotograaf Nico Brons zegt dat fotograferen met een telefoon hem bevrijdt, Elvira ervaart dit anders. ‘Soms krijg ik als reactie op mijn fotowerk: ‘Wow, jij hebt zeker een hele goede camera’. Men verwart het gereedschap met het resultaat. Want de camera is het middel waarmee de foto is gemaakt. Natuurlijk helpt het als je weet hoe je camera werkt; je moet geen kostbare tijd verliezen omdat je instellingen verkeerd staan. Als je dat beheerst, gaat het om wat je ziet.

Geen nabewerking

Anderzijds: ‘Als fotograaf moet je een driedimensionale wereld vertalen naar een tweedimensionaal vlak. Ik vind vooral die vertaalslag interessant, de technische know-how boeit me minder. Ik gebruik geen apps en geen nabewerking. Ik wil namelijk dat het beeld de realiteit zo dicht mogelijk benadert. Ik noem het bewust zo, want iedere foto ‘liegt’ de waarheid; je ziet maar een klein stukje waarheid namelijk, genomen op een specifiek moment, vanuit een specifieke hoek. Als fotograaf kan ik daarmee eindeloos spelen, en dus de waarheid liegen.’


Carmiggelt

Waarmee we zijn aangekomen bij Elvira's inspiratiebron voor haar blog: Simon Carmiggelt. Die schreef jarenlang als 'de Kronkel' een column in Het Parool. 'Ik heb al zijn verzamelde columns. Zijn rake observaties scherpen mijn blik. Wat hij me leert: wat gewoon lijkt, is zelden gewoon.' En dat terwijl Carmiggelt niets had met fotografie, blijkt uit een quote van de legendarische journalist op 'Kronkeling': 'Ik geloof niet in fotografie: Er bestaat geen objectievere manier van liegen dan een plaatje'.

Terug naar de overzichtspagina