Bart Heirweg is professioneel landschaps- en macrofotograaf. Al vanaf hij zich kan herinneren is hij geïnteresseerd in de natuur. In 2011 besloot hij om zijn droom na te jagen en fulltime als natuur- en landschapsfotograaf aan de slag te gaan, iets wat hij beschrijft als de beste beslissing die hij gemaakt heeft in zijn leven.

Doordat hij van jongs af aan al aangesloten was bij natuurverenigingen heeft Bart veel kennis opgebouwd over verschillende soorten insecten en vlinders. Ook zeldzame soorten weet hij dus gemakkelijk te vinden. Het leuke aan macrofotografie vindt hij dat je kunt spelen met elementen als scherptediepte, bokeh en licht. “Zo zorg je ervoor dat je foto’s een dromerige sfeer krijgen.”

Voor Bart is sfeer het belangrijkste in zijn landschaps- en macrofoto’s. Zelf fotografeert hij niet of nauwelijks beeldvullend. In zijn foto’s is vrijwel altijd een stukje van de achtergrond in beeld. “Daarmee kun je leuke effecten creëren, maar breng je aan de andere kant ook de leefomgeving en een stukje context van het dier in beeld.”

Bijzondere macrofoto’s

Als ik Bart vraag wat er bijzonder is aan zijn macrofoto’s is zijn antwoord kort, maar krachtig: het bokeh. Hij gaat bewust op zoek naar mooie voor- en achtergrondonscherpte. “Veel fotografen hebben de neiging om hun onderwerp zo beeldvullend mogelijk in beeld te krijgen. Ik ga eigenlijk altijd een stapje achteruit om de omgeving in beeld te krijgen. Verder neem ik vaak een laag standpunt in en fotografeer ik door de vegetatie heen om een mooi, natuurlijk kader op de voorgrond te creëren. Ook ga ik vaak op zoek naar leuke lichteffecten. Denk bijvoorbeeld aan zonlicht dat door de struiken valt of regen- en dauwdruppels.” Voor de mooiste foto’s moet Bart zich vaak in allerlei bochten wringen.

"De leukste bokeh-effecten krijg je in de moeilijkste posities.”

Camera-instellingen

Bart maakt altijd gebruik van een zo laag mogelijk diafragmagetal zoals f/2.8. Dit zorgt voor een mooie zachte achtergrond. Ook is het cruciaal dat de scherpte op de juiste plaats gelegd wordt. “In het geval van dieren is dat meestal de ogen. In het geval van bloemen stel ik vaak scherp op het hart van de bloem. Scherpstellen doe ik manueel, omdat bij macrofotografie je scherptediepte zo klein is dat autofocus nauwelijks bruikbaar is. Vervolgens zoom ik in via Live View, zodat ik daar heel precies de scherpte kan bepalen.”

Bart werkt altijd in de diafragma-voorkeuze stand of stelt zijn camera helemaal handmatig in. De sluitertijd is voor hem minder van belang, als het onderwerp maar een beetje stil blijft zitten. “Als je wilt dat je onderwerp stil blijft zitten, is het een kwestie van vroeg op pad te gaan. In het geval van insecten ga je heel vroeg in de ochtend op pad, zodat je op locatie bent als het licht wordt. Daarna ga je de insecten proberen te lokaliseren, omdat ze natuurlijk bedekt zijn tussen de vegetatie. De insecten zijn op dat moment vaak afgekoeld of bedekt onder dauwdruppels, waardoor ze rustig blijven zitten. Dan kun je even de tijd nemen om scherp te stellen, je statief op te zetten, de perfecte compositie te bepalen enzovoort.”

Naast de camera-instellingen noemt Bart het gebruik van een statief cruciaal. “Op het moment dat er zo weinig scherpte is, is een millimeter naar voor of naar achter al voldoende zijn om de scherpte van het oog weg te halen.”

Technieken

Bij zijn macrofotografie maakt Bart af en toe gebruik van de techniek focus stacking. Dit doet hij, omdat als je gebruik maakt van een laag diafragmagetal, je heel weinig scherptediepte hebt. Als je gebruik maakt van een hoger diafragmagetal worden de voor- en achtergrond onrustig, waardoor hij toch liever kiest voor een diafragma van bijvoorbeeld f/2.8 en daarna de foto stackt.

Valkuilen bij macrofotografie

Natuurlijk zijn er bij macrofotografie ook dingen waar je op moet letten. Als belangrijkste factor noemt Bart de wind. “Je gaat echt voor de windstille ochtend, anders beweegt je onderwerp steeds heen en weer. Zelfs bij het kleinste zuchtje wind is het al heel lastig om scherp te stellen en eventueel met een iets langere sluitertijd te fotograferen.”

Ook de temperatuur is iets om rekening mee te houden.  “Bij voorkeur is het, zeker bij het fotograferen van insecten, goed afgekoeld ’s nachts. 10-12 graden is ideaal. Dan zijn die diertjes helemaal afgekoeld, waardoor ze weinig zullen bewegen en rustig blijven zitten. Zodra je richting de 15 graden gaat, merk je dat ze al een stuk beweeglijker zijn."

Nabewerking?

Op de vraag of Bart zijn macrofoto’s veel nabewerkt, krijg ik een verrassend antwoord. “Qua macrofotografie zijn mijn foto’s de minst bewerkte van allemaal. Meestal zijn het de standaard dingen die terugkomen zoals wat meer contrast, kleur, saturatie en verscherping toevoegen. Dit zijn eigenlijk de standaard dingen die je moet doen als je in RAW fotografeert. Voor de rest gebruik ik eigenlijk niet veel bewerkingstechnieken.

"Als het moment goed is, het licht goed is en de omstandigheden goed zijn, gaat het beeld vanzelf leven. Dan is het een kwestie van een paar slidertjes aanpassen om dat RAW beeld nét even wat meer pit te geven. Daarna ben je er eigenlijk al."

Apparatuur

Op dit moment werkt Bart met de Nikon D850 en de D5. “De D850 heb ik nog een paar maanden, dus het macroseizoen moet eigenlijk nog grotendeels beginnen. Een hele interessante toevoeging van de D850 is de automatische focus shift en focus stacking functie. Dat gaat het een stuk makkelijker maken om focus stack beelden te maken, dus ik vermoed dat ik het meeste van mijn macrowerk in de toekomst met de D850 zal doen. Mijn camera combineer ik met de 105mm macrolens van Nikon, die geoptimaliseerd is voor close-ups en macrofotografie. Soms vind ik het ook leuk om een groothoekobjectief mee te nemen, zodat je in je macrofoto nog meer van de omgeving ziet. Dan wordt het bijna een landschapsfoto met een macro-element erin. Leuk om mee te experimenteren!

Wat betreft accessoires neemt Bart altijd een statief mee en soms een kleine witte paraplu zodat hij bepaalde delen in de schaduw kan zetten. “Ik maak geen gebruik van flitsers, maar probeer zo veel mogelijk natuurlijk licht te gebruiken. Als ik op pad ga neem ik eigenlijk alleen mijn camera, lens, statief en eventueel een parapluutje mee.

De belangrijkste tip

De belangrijkste tip die Bart mee kan geven als je aan de slag gaat met macrofotografie is vroeg opstaan. “Dit is cruciaal, zeker in het geval van insecten. Voor sommige fotografen kan dit misschien wat lastig zijn, maar op den duur raak je eraan gewend.

Wat het onderwerp betreft, is Bart resoluut. Overal is volgens hem wel iets moois te vinden, dus je hoeft zeker niet naar de andere kant van de wereld. Macrofotografie kan eigenlijk perfect in de tuin. Het onderwerp is niet zo belangrijk, het gaat erom wat je ermee doet. Zorg voor een mooie zachte voor- en achtergrond en voeg mooie lichtelementen toe. Dan kan er eigenlijk niks meer misgaan!”

Meer van Bart zien? Bekijk dan zijn website.